Nadane Ghouri: Onlara ihanet ettik

İngiltere vatandaşı gazeteci ve yazar Nadane Ghouri, insanları Afganistan'dan çıkartmaya yardımcı oluyor. Daha önce BBC için çalışmış, Afganistan'dan haberler geçmiş ve gazetecileri eğitmişti. Geçen haftanın sonuna doğru başkent Kabil'e yönelik Taliban tehdidi büyürken, Ghouri ve Afganistan ile bağlantıları olan diğerleri, ülkeden çıkması gereken insanların listelerini yaptılar. Ghouri BBC'ye şu anda hiç durmadan çalıştığını anlattı.

"Gazeteciler, yardım çalışanları ve diplomatlardan oluşan, Afganistan'da çalışmış olan herkesin bulunduğu gayrıresmi bir grubuz. Son birkaç günde biraraya geldik ve tahliye listesindeki insanlara ulaşmak için çalışmalarımızı koordine ediyoruz. Dünyanın farklı yerlerindeyiz ve kendiliğinden oluştu."

Gelişmeler o kadar hızlıydı ki, herkes hazırlıksız yakalandı. Taliban'ın Kabil'e bu kadar çabuk ulaşmasını hiç kimse beklemiyordu.

Kente yaklaştıklarında, insanların durumları hakkında bilgileri paylaşmaya başladık. Ülkenin farklı kesimlerindeki insanlar bizimle mümkün olduğunca çok iletişim halinde kalmaya çalışıyorlardı. Evlerinde hapis kalanlar bize SOS mesajları yolladı.

Örneğin, geçen hafta haberleri sunan bir kadın haber sunucusu şu anda saklanıyor.

Bir sivil toplum kuruluşunun başındaki bir Batılı, projelerine katılan kızları ve ailelerini ülke dışına çıkartmak istiyor ve kimsenin yardımcı olmadığını söylüyor.

Bazı insanların durumu gerçekten kritik. Yanlarında çocukları var ve hiç yiyecekleri yok.

Tahliye etmek istediğimiz bir adam, sürekli hareket halinde çünkü Taliban ailesine baskı yapıyor. Akrabaları, aile üyelerini teslim etmezlerse, intikam saldırılarıyla tehdit ediliyorlar.

Taliban'ın sosyal medyaya bakıp, uluslararası gruplarla ya da yabancılarla bağlantılı olanları bulmaya çalıştığını biliyoruz. İnsanların telefon numaralarını biliyorlar ve şimdi arayıp 'Seni almaya geliyoruz' diyorlar.

Bazı insanlara ölüm tehdidi mektupları yollandı. Geçmişte yaptıkları ve Taliban'ın İslami olmadığını düşündüğü işler nedeniyle hedef alınıyorlar.

Taliban'ın uluslararası alanda söyledikleriyle, sahada yaptıkları arasında büyük bir fark var. Taliban'ın lider kadrosu ellerindeki güce tam anlamıyla hakim olmayabiliyorlar ve neferleri dokunulmazlıkla hareket edebiliyor. Bazı alanlarda çete düzeni var.

En yüksek profilli kadınların bazıları en büyük riski taşıyanlar.

Çok utanç verici olansa, dünya genelindeki kurumlarla bağları olan çok sayıda kadının şu anda sıkışıp kalmış olması. Batılılar müdahalemizin işe yaradığını göstermek için hükûmetin fonladığı projelere kadınların resimlerini koymaya bayılıyordu. Bu kadınlar bize güvendi. Bizim dostlarımız ve müttefiklerimizdi. Onlara büyük bir ihanette bulunduk.

Müthiş üzücü bir durum, ancak en büyük risk altında olanları ve kimlerin tahliye listesinde önde olacağını değerlendirmek zorundasınız, çünkü herkese birden yardımcı olamazsınız. Şu anda kadınlar öncelikli, özellikle de çocuklu kadınlar.

30 kadar acil vakam var ve daima daha fazlası geliyor.

Bilgileri derleyip, veri tabanları oluşturan insan hakları kuruluşlarına veriyoruz. Daha sonra bunlar tahliyeleri organize eden hükûmetlere veriliyor. İyi niyetli gönüllülerin bu bilgiyi toplaması beni dehşete düşürüyor. Bazıları stres ve yorgunluk altında eziliyor.

Çok sayıda Batılı büyükelçilik ve hükûmet çalışanı bize yardımcı olmak için sürekli çalışıyor, ancak resmi sistemleri henüz kurulmuş değil ve hükûmetler tahliye uçuşlarını organize etme konusunda yeterince çabuk reaksiyon göstermiyor.

NATO ülkeleri devreye girmeli ve geçici vizelere erişimi genişletmeli.

Veri tabanları hazır, ancak tahliye listeleri ve uçuşların koordinasyonu için merkezi bir uluslararası tahliye koordinasyonuna ihtiyaç var. Ya BM Mülteciler Yüksek Komiserliği ya da NATO tarafından. Bu olmadan isimler farklı ülkelerde tekrarlanıyor ve uçaklardaki koltuklar boşa gidiyor. İnsanları tahliye etmekteki fırsat penceresi şu an açık ama bu pencere hızla kapanıyor.

Taliban'ın havaalanı dışında kontrol noktaları kurduğunu ve tahliye ya da seyahat belgesi olmayanların girişine izin vermediğini duyduk. Yani kurtarma uçuşlarının yarısı boş kalkıyor.

Yabancı hükûmetlerin kurtarma sürecine el atması gerekiyor. Bu karmaşayı onlar yarattı, tamir etmek için ellerinden geleni yapmalılar."