“Özgürlük” kulağa güçlü ve çekici gelen bir kelime. Ancak özgürlük, yalnızca bireyin isteklerini serbestçe gerçekleştirmesi değildir. Gerçek özgürlük; sorumluluğu, saygıyı ve birlikte yaşamı da içinde barındırır.

Peki özgürlük nerede başlar, nerede biter? Aile içinde, toplumda ve bireysel hayatlarımızda bu sorunun yanıtı sanıldığından daha karmaşıktır. Çünkü özgürlük bir sınır çizgisi değil, karşılıklı bir denge hâlidir.

Unutmamak gerekir ki:

Bir başkasının özgürlüğünü kısıtladığınız anda, kendi özgürlük alanınızı da daraltırsınız.

Ailede Sınırlar Nerede Çizilir?

Özgürlük deneyimi ailede başlar. Çocuklar ilk kez burada “hayır” demeyi, kendi düşüncelerini dile getirmeyi ve birey olmayı öğrenir. Ancak özgürlük hiçbir zaman sınırsız değildir. Ebeveynin görevi, çocuğun bireyleşmesine alan açarken onu sorumlulukla büyütmektir.

Çocuk odasında yalnız kalmak isteyebilir; bu onun kişisel alan ihtiyacıdır. Ama aynı zamanda ebeveyn çocuğun güvenliğinden sorumludur. İşte bu noktada özgürlük ve sınır arasında bir denge kurulması gerekir.

Aile içinde kurulan bu denge, çocuğun ileride kuracağı tüm ilişkilerde referans noktası olur. Ne tamamen serbest, ne de baskı altında… Gerçek özgürlük; anlayış ve sorumlulukla desteklenen bir iletişim zemininde yeşerir.

Değişim Nerede Başlar, Nerede Biter?

Toplumda “doğru” ya da “uygun” olanı belirleyen görünmez kurallar vardır. Bunlara toplumsal normlar diyoruz. Bu normlar çoğunlukla aile yapısı, inanç sistemleri, devlet, eğitim kurumları ve medya tarafından şekillendirilir. Düzen sağlamak için vardır; fakat zaman zaman bu kuralların da sorgulanması ve güncellenmesi gerekir.

Burada asıl mesele şudur:

Bir normu sorgulamak, onu yıkmak değil; onu daha kapsayıcı, daha adil hâle getirmek için düşünmektir.

Giyim tarzı gibi bireysel tercihler bu çerçevede ele alınmalıdır. Özgürlük, bireyin kendini ifade etme hakkını tanır; ancak bu ifade şekli, toplumun ortak değerlerini hiçe saymamalıdır.
Kadın ya da erkek fark etmeksizin, bireylerin dış görünüşleri üzerinden aşırıya kaçan sergileme biçimleri; toplumun rahatsızlık duyabileceği sınırları zorlayabilir. Oysa özgürlük, saygıyı ve dengeyi önceleyen bir bilinçle yaşanmalıdır.

Toplumsal normlar elbette değişebilir. Ama bu değişim:
• Değerlere saygılı,
• Toplumun ruhunu gözeten,
• Bireyselliği yüceltirken birlikte yaşamı zedelemeyen
bir çerçevede gerçekleşmelidir.

Gerçek değişim, kökünü reddetmeden dallanabilen bir bilinçtir.

Özetlersek…

Özgürlük, yalnızca bireysel bir hak değil; toplumsal bir sorumluluktur. Aile içinde özgürlüğü sorumlulukla birlikte öğrenen birey, toplum içinde de hem kendini ifade edebilir hem de başkasının haklarını gözetebilir.

Normları sorgulamak, özgür düşüncenin bir parçasıdır. Ama bu sorgulama, karşıtlık değil, dönüşüm niyeti taşımalıdır. Her birey, içinde yaşadığı toplumun bir aynasıdır. Bu aynada yalnızca kendini değil, toplumu da görme sorumluluğu taşır.

Bir başkasının özgürlüğünü kısıtladığınız zaman, aslında kendi özgürlük alanınızı da belirlersiniz.
Özgürlük, “ben”le başlar ama “biz”le tamamlanır.

Siz, hangi normları bilinçle seçtiniz? Hangilerini farkında olmadan içselleştirdiniz?