Dünya ticaretinde kartların yeniden karıldığı ve rollerin yeniden bölüşüldüğü bir süreci yaşıyoruz işte… Pandemi salgınının yarattığı bu olağanüstü olumsuz ticari ortamda; yine de bir şeyleri araştırmak, bir şeyleri planlamak gerek galiba gelecek güzel günleri görme umudu içinde… İşte bunlardan biri de; inovasyon ve türevleri…

Yıl 2014’tü galiba… Yani bundan tam 7 yıl önce… Tam da bu günlerde… Sabancı Üniversitesi Yönetici Geliştirme Birimi tarafından düzenlenen Exclusive Line konferansında: inovasyon imajını kökünden sarsacak açıklamalarda bulunan sıra dışı bir bilim insanı ile karşılaşmıştım.

Bazı ticari değerleri yerle bir edecek kadar iddialı sözler söyleyen!..

Çin’de kazandığı deneyimlerinin ürünü olan son kitabı Copycats (Taklitçiler) ile birçok değerin yerini değiştirmeye soyunan Oded Shenkar, ilk kez geldiği Türkiye’de inovasyona ve ülkemizin sanayi/teknolojik gelişimine dair önemli yorumlar yapmıştı. Bugün sizlerle o ilginç gelişmeleri, bir kez daha paylaşmak istiyorum.

Çünkü önemi hiç azalmıyor o bilgilendirmelerin… Hatta artıyor bile denebilir. Çin aşısı Sinovac ile pandemi salgınına kalkan yaratmaya çalışılan ülkemizde; tabii ki birçok Çin malı ürün kullanılıyor. Şu anda üretiminde kullanılan bir elektronik çipin Çin’den gelmemesi nedeniyle, bazı otomotiv üreticileri üretimine ara vermek zorunda kalıyor.

İşte bu kriterlerin ışığı altında; Çin’de üretilen bazı ürünlerin kimliklerine, önemine ve niteliklerine bakmaya çalışalım bugün…

Bugüne dek 100’den fazla inovasyon yazısı yazan ve hayatında birçok inovatif değere sahiplenen mütevazi bir köşe yazarı olarak; Oded Shenkar’ın anlattıklarından sonraki bakış açımı da bu yazıma yansıtmaya çalışacağım.

İnovasyon mu yoksa imitasyon mu ikilemi içinde!

Ünlü bilim insanının görüşlerine katılmasam da; hayatın içindeki inovasyonu savunan bir birey olarak, Shenkar’ın görüşlerini sizlere sunarken, taklitçiliğin dünyadaki boyutlarını da gözler önüne sermeye çalışacağım.

                                 TAKLİTÇİLER; HEP KÖTÜ ÇOCUKLAR MI ?

Uzun yıllar yaşadığı Çin ile ilgili bilgi birikimini kitaplarına taşıyan ve bu konuda global iş dünyasına yepyeni kavramlar kazandıran Prof. Oded Shenkar, öncelikle sınır ötesi rekabet arenasında kullanılacak yöntemleri anlatmıştı salonu zımba zıp dolduran katılımcılara…

İstanbul Sabancı Center Hacı Ömer Konferans Salonu’nda verdiği konferansta: anlamlı anlatımlar sunan Prof. Oded Shenkar, inovasyon ile imitasyonun karışımı olan yeni kavramın açıklamalarını da yapmıştı bu toplantıda…

İmovasyonun artık yeni bir değer olarak iş dünyasına kazandırıldığını belirten ünlü stratejist Shenkar, yeni terimin 10 temel kuralını da anlatmıştı.

Biliniyor ki: dünya genelinde birçok sanayici-iş insanı-bilim insanı ve hatta politikacılar inovasyonun ekonomik büyümedeki rolünün vazgeçilmez olduğunu savunuyorlar. İnovasyon savunucuları; yenilikçi olmayı başaramayanların yok olmak zorunda kalacağına yürekten inanıyorlar ve taklitçileri “kötü çocuklar” olarak yorumluyorlar.

Ama Sabancı Center’da konuşan Oded Shenkar, gerçek yaşama bakıldığında hem kopya çeken hem de başarılı olan şirketler olduğunu belirterek “Öyleyse?” dedirten soru işaretleri yaratmıştı herkeste…

İmitasyonun çok kötü bir düşünce olmadığının altını çizen Prof. Shenkar, “ En kazançlı inovasyonlar, içlerinde güçlü bir doz imitasyon barındıranlardır” diyerek konuya oldukça farklı bir pencere açmıştı.

İş dünyasının yaşaması ve refahı için imitasyonun en az inovasyon kadar önemli olmakla kalmayıp, aynı zamanda inovasyonun etkin bir biçimde uygulanabilmesi için yaşamsal bir rol üstlendiğine dikkat çeken ünlü stratejist, 2 kavramı bir araya getirerek İMOVASYON isimli yeni bir olguyu ortaya çıkardıklarını belirtmişti.

                          “ KOPYA ÇEKEREK MARKA YARATANLAR VAR”

Süpermarket zincirlerinin çoğunun ünlü markalardan kopya çekerek kendi markalarını yarattıklarını belirten Oded Shenkar, birçok ünlü markayı isim- isim sayarak yeryüzünde kopyacılığın ulaştığı boyutlara örnekler vermişti.

Ünlü stratejist; Türkiye’nin şu anda 1990’daki Çin’e çok benzediğini de belirterek: “Dünya pazarlarına giriş aşaması öncesini yaşayan bu ülkede herkes inovasyona inanmış görünüyor. Bu güzel bir gelişme ama imovasyonu da gözden uzak tutmayın” demişti.

Prof. Shenkar 7 yıl önce böyle söylemişti ama, taklitçiliğin özellikle Çin’de ulaştığı noktayı da görmezden gelemezdi tabii ki… Dünyanın her tarafındaki ünlü fuarlara katılan Çinliler, fotoğraf ve video kayıtları ile çok ünlü markaların en iyi modellerini görüntüleyerek, bu ürünlerin ucuz benzerlerini piyasaya sürmeyi de imovasyon kuralları içinde mi sanmışlardı acaba?..

Şimdi yan sütunlarda yer alan 10 temel kurala bakın bakalım, bunların içinde yaratıcı yeniliği mi göreceksiniz yoksa sınırsız taklitçiliği mi?..

İnovasyon mu yapılmış yoksa imitasyon mu?..

Bilgiyi, beceriyi ve daha da önemlisi tasarımı çalarak yapılan imovasyonu, acaba hak edilmiş ve kutsal bir değer olarak kabul edebilir miyiz ki?..

Geçmişte ve bugünde… Emek hırsızlığı suç değil mi yani?..

ÖZLÜ SÖZLER: Dalgalar ve rüzgarlar, daima yetenekli denizcilerin yanındadır.  (Edward GİBBON)

                       YARIŞI NEREDE BİTİRECEĞİNİ

                      BİLMEYEN KÖR TAKİPÇİ!..

Yaptığı bir araştırmada: yakın geçmişte hayata geçirilen 48 inovasyon projesinden 34’ünün taklit olduğunu ortaya çıkardığına dikkat çeken Prof. Shenkar, inovasyon ve imitasyonun yaratığı yeni kavram: imovasyonun 10 temel kuralını açıklamış ve tüm iş dünyasını bu kurallara uymaya davet etmişti. İmovasyona uyum için özellikle otomotiv sektörünü işaret eden Shenkar, bir otomotiv endüstrisi merkezi olan Bursa’daki sanayicileri de ilgilendiren 10 temel imovasyon kuralını şöyle sıralamıştı:

-Neden-sonuç ilişkilerine bakarak sorunu derinlemesine inceleyin.

-Bireyleri kavramların içine yerleştirin.

-Hem defansif, hem de ofansif oynayın.

-Değerleri asla göz ardı etmeyin.

-Tekerleği yeniden keşfetmeye gerek yoktur. Daha iyi ve ucuz versiyonunu yapabilirsiniz.

-Zamanlama her şey demek değildir.

-Bir şeyleri kavramların içine yerleştirmeyi deneyin.

-Taklit etmeyi bir damgalama olmaktan çıkarın. Onu kabul edilir hale getirin.

-Çapraz endüstrilere bakın. Kendi toprağınızın ötesine geçin.

-İnovasyonu yapın. Daha sonra imitasyon yapın ve imovasyona ulaşın. Yoksa kör bir takipçi olursunuz ve yarışı nerede bitireceğinizi bilemezsiniz.