Doğup büyüdüyseniz veya sonradan bu kadim şehre geldiyseniz, onun geçmişi hakkında bilgi sahibi olma dürtüsünü içinizde hissedersiniz…Ya da bana öyle geliyor.Ama 2 yıl 2 ay 2 gün süren o esaret günlerini, ailenizin büyükleri benimkiler gibi bizzat yaşadıysa, işgalcilerin yaptıkları eziyetlerden haberdar oldukça ve de yerel halkın ve onlardan şehrini korumak için, silahlandırılan çete reislerinin öykülerini dinleyince, sanki bu günlerin kıymetini bilmek gibi hasletleri içinizde bulursunuz. Bu neden ile, her yıl 11 Eylül günleri, Atatürk Caddesi’nde yapılan sade bir tören geçişinden ibaret değildir. Savaş, kan, göz yaşı ile birlikte, Ulu Önder Mustafa Kemal’in derleyip topladığı ordusu ve kurtuluş mücadelesini gerçekleştirdiği silah arkadaşlarını da yad etmeyi de başarabilirsiniz. En azından, bizlerin, onlara şükran borcu olduğunu hatırlarsınız. Bu neden ile, bir başka çalışmamdan aldığım Bursa’nın kurtuluşu ile özgürlük gününü anımsatacak bir bölümü sizlerle paylaşıyorum.
Bursa özgürlüğüne kavuşuyor
Siyasi ve askerî hazırlıklarını tamamlayan Türk Ordusu 26 Ağustos 1922 günü Yunan ordusuna karşı büyük bir taarruza geçer. Harekât hızlı bir şekilde Türk Kuvvetleri’nin kesin zaferiyle gelişir ve Yunan Ordusu dağınık bir şekilde geri çekilir. Bu gelişme karşısında Bursa’da da Ermeni ve Rum kiliselerinde bir dizi toplantı yapılır ama, bir söylentiyle de Rum ile Ermeni topluluklar arasında oluşan panik ile göç de başlar. Yunan yöneticiler bu grupları Mudanya ve Gemlik’e doğru yöneltir. Bu arada 29-30 Ağustos 1922 gecesi Kocaeli Grup Komutanlığı’na bağlı birlikler, Bursa üzerine taarruz etmek üzere yürüyüşe geçer. Yunan birliklerinde geri çekilme işaretlerinin görülmesi üzerine, 31 Ağustos günü Batı Cephesi Komutanlığı, Kocaeli Grup Komutanlığı’ndan, Bursa ile İzmir arasındaki harekat yollarını kesmesi ve Yunan birliklerinin yürüyüşünü durdurması istenir. Türk kuvvetleri ile Yunan birlikleri arasında meydana gelen şiddetli çarpışmalardan sonra Millî Kuvvetler 6 Eylül’de Yenişehir ve İnegöl’e, 10 Eylül’de Orhangazi ve Bursa’ya, 11 Eylül’de de Orhaneli’ye girer. Bu gelişmeler olurken 11 Eylül’de Gemlik’teki Yunan birlikleri kıyıyı takiben Mudanya’ya doğru çekilir. 12 Eylül’de Millî Kuvvetler Gemlik ve Mudanya’ya da girerek, Yunan Tümeni’ni esir alır. Ancak, geri çekilen Yunanlılar, Bursa ve çevresinde yakıp yıkma, yağma ve katliama girişmiştir. Cephelerde bu gelişmeler olurken, şehri Millî Kuvvetler’e teslim etmek üzere 10 Eylül sabahı Mudanya’dan, Fransız, İtalyan ve İngiliz generalleri gelir. Heyet, Belediyede Vali Nafiz Bey ile Belediye Başkanı Ziya Bey’in de katılımıyla bir toplantı yapar. Toplantıda Türk Ordusu’na gönderilecek heyetin hazırlanması istenir. Bu durum üzerine Vali ve Belediye Başkanı Mümtaz Şükrü Bey’i çağırarak, ondan bu işte görev almasını ister. Mümtaz Şükrü Bey de bu görevi kabul eder. Adı geçen kişiler gelecek heyeti beklerken, Belediye’nin etrafı Yunan birliklerince önce sarılır, ama bir süre sonra da işgal güçleri çekilir. Şehirde bu gelişmeler olurken Millî Kuvvetler Bursa’ya girmiştir bile... Böylece Bursa resmen kurtulmuş, istiklaline kavuşmuş olur. Bursa halkı çok büyük bir heyecan ve sevinçle sabahlara kadar bu kurtuluşu kutlar. Böylece denetim tam olarak Millî Kuvvetler dolayısıyla Ankara Hükümeti’nin eline geçmiş olur. Bursa takriben yirmi altı ay süren Yunan işgali ile birlikte, kaos, anarşi ve yerli Rum ve Ermeni çetecilerin teröründen de kurtulmuştur.
Kaynak: Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında İşgal Döneminde Bursa/Doç. Dr. Adnan Sofuoğlu ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ DERGİSİ, Sayı 55, Cilt: XIX, Mart 2003
Yorum Ekle
Yorumlar (0)
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
İSMAİL KEMANKAŞ
Yine bir 11 Eylül günü
Doğup büyüdüyseniz veya sonradan bu kadim şehre geldiyseniz, onun geçmişi hakkında bilgi sahibi olma dürtüsünü içinizde hissedersiniz…Ya da bana öyle geliyor.Ama 2 yıl 2 ay 2 gün süren o esaret günlerini, ailenizin büyükleri benimkiler gibi bizzat yaşadıysa, işgalcilerin yaptıkları eziyetlerden haberdar oldukça ve de yerel halkın ve onlardan şehrini korumak için, silahlandırılan çete reislerinin öykülerini dinleyince, sanki bu günlerin kıymetini bilmek gibi hasletleri içinizde bulursunuz. Bu neden ile, her yıl 11 Eylül günleri, Atatürk Caddesi’nde yapılan sade bir tören geçişinden ibaret değildir. Savaş, kan, göz yaşı ile birlikte, Ulu Önder Mustafa Kemal’in derleyip topladığı ordusu ve kurtuluş mücadelesini gerçekleştirdiği silah arkadaşlarını da yad etmeyi de başarabilirsiniz. En azından, bizlerin, onlara şükran borcu olduğunu hatırlarsınız. Bu neden ile, bir başka çalışmamdan aldığım Bursa’nın kurtuluşu ile özgürlük gününü anımsatacak bir bölümü sizlerle paylaşıyorum.
Bursa özgürlüğüne kavuşuyor
Siyasi ve askerî hazırlıklarını tamamlayan Türk Ordusu 26 Ağustos 1922 günü Yunan ordusuna karşı büyük bir taarruza geçer. Harekât hızlı bir şekilde Türk Kuvvetleri’nin kesin zaferiyle gelişir ve Yunan Ordusu dağınık bir şekilde geri çekilir. Bu gelişme karşısında Bursa’da da Ermeni ve Rum kiliselerinde bir dizi toplantı yapılır ama, bir söylentiyle de Rum ile Ermeni topluluklar arasında oluşan panik ile göç de başlar. Yunan yöneticiler bu grupları Mudanya ve Gemlik’e doğru yöneltir. Bu arada 29-30 Ağustos 1922 gecesi Kocaeli Grup Komutanlığı’na bağlı birlikler, Bursa üzerine taarruz etmek üzere yürüyüşe geçer. Yunan birliklerinde geri çekilme işaretlerinin görülmesi üzerine, 31 Ağustos günü Batı Cephesi Komutanlığı, Kocaeli Grup Komutanlığı’ndan, Bursa ile İzmir arasındaki harekat yollarını kesmesi ve Yunan birliklerinin yürüyüşünü durdurması istenir. Türk kuvvetleri ile Yunan birlikleri arasında meydana gelen şiddetli çarpışmalardan sonra Millî Kuvvetler 6 Eylül’de Yenişehir ve İnegöl’e, 10 Eylül’de Orhangazi ve Bursa’ya, 11 Eylül’de de Orhaneli’ye girer. Bu gelişmeler olurken 11 Eylül’de Gemlik’teki Yunan birlikleri kıyıyı takiben Mudanya’ya doğru çekilir. 12 Eylül’de Millî Kuvvetler Gemlik ve Mudanya’ya da girerek, Yunan Tümeni’ni esir alır. Ancak, geri çekilen Yunanlılar, Bursa ve çevresinde yakıp yıkma, yağma ve katliama girişmiştir. Cephelerde bu gelişmeler olurken, şehri Millî Kuvvetler’e teslim etmek üzere 10 Eylül sabahı Mudanya’dan, Fransız, İtalyan ve İngiliz generalleri gelir. Heyet, Belediyede Vali Nafiz Bey ile Belediye Başkanı Ziya Bey’in de katılımıyla bir toplantı yapar. Toplantıda Türk Ordusu’na gönderilecek heyetin hazırlanması istenir. Bu durum üzerine Vali ve Belediye Başkanı Mümtaz Şükrü Bey’i çağırarak, ondan bu işte görev almasını ister. Mümtaz Şükrü Bey de bu görevi kabul eder. Adı geçen kişiler gelecek heyeti beklerken, Belediye’nin etrafı Yunan birliklerince önce sarılır, ama bir süre sonra da işgal güçleri çekilir. Şehirde bu gelişmeler olurken Millî Kuvvetler Bursa’ya girmiştir bile... Böylece Bursa resmen kurtulmuş, istiklaline kavuşmuş olur. Bursa halkı çok büyük bir heyecan ve sevinçle sabahlara kadar bu kurtuluşu kutlar. Böylece denetim tam olarak Millî Kuvvetler dolayısıyla Ankara Hükümeti’nin eline geçmiş olur. Bursa takriben yirmi altı ay süren Yunan işgali ile birlikte, kaos, anarşi ve yerli Rum ve Ermeni çetecilerin teröründen de kurtulmuştur.
Kaynak: Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında İşgal Döneminde Bursa/Doç. Dr. Adnan Sofuoğlu ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ DERGİSİ, Sayı 55, Cilt: XIX, Mart 2003