Tarih öncesi başlangıcı, üç döneme ayrılır. Bunlar Taş devri, Tunç devri ve Demir devridir. Bu üç devir es ki zamanların yani tarih öncesi zamanlarda yaşamış insanların kullandıkları aletlere bakarak anlıyoruz. Böylece de, devirlere ayırma yoluna gidilmiş oluyor. Geçmiş her bir devir, birbirine eşit olmamıştır. İhtimal ki; ilk devir taş devri, daha sonraki demir devrinden daha uzun zaman sürmüştür. Her memleket aynı zam anda aynı devri geçirmemiştir. Fakat her memleket Taş devri, Tunç ve Demir devrini geçirerek, medeniyet dairesine girebilmiştir. Mesela Yunanlılar Tunç ve Danimarka vahşileri, taş devrindeyken, Mısırlılar de mir devrine girmişlerdi bile. Hatta zamanımızda Avustralya vahşilerinden birçok kişi elan taş devrini yaşamaktadır. Bunların oturdukları yerlerde vaktiyle mağara adamlarının kullandıkları(28)aletlere benzeyen, çakmak taşlarına, kemik aletlere rastlanılmıştır. Bu bakımdan ilk insanları bölümlere ayırdığımız dönemlerini bütün insanlar için değil, her ülke için ayrı ayrı göz önüne almamız gerekir. Tarih öncesi zamanlara ait yegane vesika sayılanların başında o zamanlar dan kalma enkazlardır. Vesika olarak saydığımız enkaz, toprak altından çıkarılan, kemik, taş, tunç, demir, bıçaklar, baltalar, çömlekler, bazı edevattır. 18. asra gelinceye kadar bu enkazlara hiç önem verilmezdi. Ancak 19. Asrın ikinci yarısı sonrasında muntazam bir disiplin içinde kazılar yapma yoluna gidilmiş, çıkanlar tek tek incelenip, tetkik edilmiş ve bundan dolayı da, Fransa’da “Tarih Öncesi Asar-ı Atika Müzesi”adı verilen bir te’sis açılmıştır.

Esasında tarih öncesi eski eserler henüz en iyi şekil de ilmi tetkikten geçirilebilme terakkisine gelinememişse de, bu ilmin şimdiki(1910’lu yıllar m.h) ilerleyişi, tarih öncesi zamanlar öncesi hakkında net bir fikir sunacağı kendini göstermektedir.

TAŞ DEVRİ

İnsanların ilk geçirdikleri dönem,Taş Devridir. Bu devirden baki kalanlarına dört devrede yapılan arazi çalışmaları sonunda elde edilmiştir. Fransa’nın ilim adamlarından Bose Dopret, 1841 senesinde, Som Vadisinde, çakmaktaşından birçok alet ve edevat bulmuştur.  Bu aletleri çıkarmak için, kil, çakıllı kum ,çamur dan meydana gelmiş üç tabakayı kazmaya mecbur kalmıştır. Bu tabaka içinde, öküz, geyik, fil kemikleri meydana çıkmıştır. Keşfiyatın başlangıçtaki durumu gereken alakayı görmemiş olmasıdır. Fakat 1860’da yine, Som Vadisine, seçilmiş bir özel heyet gönderilmiş ve bu heyet yaptığı kazılar sonunda çıkan bu aletlerin insanlar tarafından yontulduğunu kabule mecbur olmuştur.

Daha sonra Sen Nehri vadisinde, İngiltere’de, Tuna ve Ren Nehri havzalarında birçok insan kemiği ve benzer aletlere rastlanmıştır. Bugün bu aletlerin 20 bin sene evvel yaşamış insanlar tarafından yapıldığına şüphemiz yoktur.(29) 

KESME TAŞ DEVRİ

Taş devrinden bu güne tarih imine sahip kimselerin “Paleolitik”yani Kesme Taş” devri, Neolitik yani “Cilalı Taş devri” denen iki devire ayırırlar. Bu iki devir birbirinden çok çok farklıdır. Kesme taş devre insanların ilk devridir. Bu dönemin yaşayan insanları, mağaralarda otururlardı. Bu döneme ait tetkiklerde bulunan Mortiye’nin düşüncesine göre, mağaralarda yaşayan insanlar Ren geyiğinle ve Mamut’lar ile aynı zamanda yaşamışlardır. Fransa’da Madlen mağarasın da,1864’e bulunan fildişi bunu ispat ediyor. Bu fildişi parçasının üzerinde eğri dişleriyle gayet zarif bir mamut resmi bulunmaktadır. Bu devirde yaşayan insanların boyları uzundu. Fakat şimdiki insanlarca, orta boylu sayılanlardan da pek yüksek değildiler. Derilerinin rengi esmer, tüyleri ise, pek çoktu. Tamamen çıplak gezerlerdi. İklimin latif olmasından dolayı soğuktan müteessir olmazlardı. Vücutlarının tüyle kaplı olması onları soğuktan muhafaza ederdi. Vakıa bu dönem de yaşayanların deri elbise giymeleri mümkündü. Fakat ellerindeki aletler hayvanların derilerini soyacak derecede mükemmel değildi. Oturma yerlerini daha çok nehir ve su kenarlarında tercih ederlerdi. Ayrıca yaylalar da oturmaya alışkındılar fakat çok yükseklere oturmağa çıkmazlardı. Daha sonraları tekamül etmeleri, kendilerine elbise yapmaya başladıkları görülür.

Kesme taş devrinde yaşayan insanlar,genellikle avcılıkla meşgul olurlardı. Bu avcılıkları kendilerini hayva nlardan korumak değil,gıdalarını temin edip,karınlarını doyurmak içindi. En çok avladıkları Ren geyiği ile beygirler (atlar)idi. Bu hayvanlar kesme taş dönemin de ehil hayvanlar arasına girmemişti. O dönem yaşa yanları,bu tür hayvanları kendileri için ehlileştirmeyi daha bilmiyorlardı. Yine de bu dönem insanlarında d üşünce ve din hassasiyeti de mevcut değildi. Ne var ki; süslenme zevki çok gelişmişti. Yüzlerini boyarlar, boyunlarına kabuklardan,hayvan dişlerinden yapılmış ziynetler takarlardı. Dini hassasiyetleri bulunmadığından ölülerine de,hürmet etmiyorlardı. Şimdiye kadar yapılan kazılar da, bunlara dair hiçbir emare bulunmamıştır. Keşif olunan diğer eserler ise, bu insanların sanatkar kimseler olduklarını göstermektedir.   

Fiiemanillah. Aziz okurlarım Kurban Bayramımızla beraber nice nice yıllara efendim.