İşçi de, esnaf da, çiftçi de ve hatta üretici fabrika sahipleri de bir yandan da tüketicidir.

Önceleri üretici durumunda olanların haklarının korunması gündeme gelmişti dünyada.

Bu nedenle işçi, esnaf, çiftçi ve diğer meslek sahiplerinin haklarının korunması için çeşitli meslek kuruluşları, odalar, dernekler, vakıflar, kooperatifler oluşturuldu.

Ne ki son elli yılda, asıl korunması gerekenlerin tüketiciler olduğu, çünkü herkesin her zaman “tüketici” konumunda olduğu fark edildi.

* * *

Bu gerçeğin fark edilmesi dünyada bir tüketici hukukunun oluşturulmasını gündeme getirdi.

Ticaret yasası, Borçlar Yasası ve Ceza Yasası gibi çeşitli yasalarda dağınık olarak yer alan korumacı hükümlerin bir araya getirilerek, tüketici hukukunun oluşturulması çalışması hız kazandı.

1935 Yılında ABD’de Detroit ve çevre illerde üretilen-satılan pahalı ve sağlıksız et ve diğer gıda maddelerinin tüketilmemesi doğrultusunda kadınların öncülüğünde büyük çapta etkili boykotlar yapıldı, ABD’deki tüm tüketici gruplarının birleşmesiyle de 1936 yılında“Tüketiciler Birliği “oluşturuldu.

1960’lardan sonra da aynı tür örgütlenmeler Avrupa ülkelerinde görülmeye başlandı.

Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de bir Tüketici Kanunu’nun varlığına gereksinim olduğunun anlaşılması üzerine çalışmalara başlanmış, sonuçta bizde de 1995 yılında 4077 sayılı “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” çıkarılmıştır.

* * *

Cuma akşamları ON TV ekranlarında canlı olarak yayınlanan yeni Bakış programında geçtiğimiz hafta program konuğum TÜKDER, Tüketicileri Koruma Derneği Orhangazi Şube Başkanı Mehmet Özkan’dı.

Başkan Özkan dernek olarak yaptığı çalışmalar ve Türkiye’deki tüketicilerin karşılaştığı sorunlarla ilgili sorularımı yanıtladı.

1992 yılında Bursa’da kurulan TÜKDER’in Orhangazi Şube başkanlığını yapan Özkan, alış-veriş sonrası ortaya çıkan ayıplı mal yahut satın almaktan vazgeçme durumlarında tüketicilerin yapması gerekenlerle ilgili açıklamalarda bulundu.

Başkan Özkan özellikle internetten yapılan alışverişlerle ilgili ortaya çıkan sorunlarda izlenmesi gereken yollarla ilgili örneklemeli açıklamalar yaptı.

Bankaların kart ücretlendirmesine karşı izlenecek yolları da ayrıntılı olarak belirten Özkan, vatandaşın banka hesaplarını ayrıntılı olarak izlemesini ve kart ücreti kesildiğinin anlaşılmasıyla banka şubesine yazılı olarak başvurarak ücretin iadesini istemesi gerektiğini ve gelecek kesintilerin de bir daha yapılmasını talep edebileceklerinin altını çizdi.

* * *

15 Mart Dünya Tüketici Hakları Günü olarak kabul edilmiş ve tüm dünyada kutlanmaktadır.

1986 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda “Uluslararası Tüketiciler örgütü”nün önerisiyle 8 maddeden oluşan“Evrensel Tüketici Hakları” kabul edilmiştir.

Bunlar, Temel gereksinimlerinin karşılanması hakkı, Sağlık ve güvenliğinin korunması hakkı, Ekonomik çıkarlarının korunması hakkı, Bilgilendirilme hakkı, Eğitilme hakkı, Tazmin edilme hakkı, Temsil edilme hakkı, Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkıdır.

Tüketicilerin kendileri ile ilgili alınan kararlarda ve yasa hazırlıklarında etkili bir şekilde temsil edilebilmeleri için aralarında örgütlenmeleri artık bir zorunluluktur.

Tüketiciyi bir güç olarak tanımlamak ve etkin hale getirmek için tek yol örgütlenmedir.

Tüketicinin haklarının korunması ve geliştirilmesinde en etkili yol tüketici örgütlenmesidir.